Contar em ga
Visão geral da língua
A língua ga (gã) é uma língua kwa da família linguística Níger-Congo. Falado no Gana, na capital Accra e nos arredores, conta com cerca de 745 000 falantes. Seu sistema de escrita é baseado no alfabeto latino, mais três letras: ɛ, ŋ e ɔ. Seu alfabeto é composto por 26 letras.
Lista de números em ga
- 1 – ekome
- 2 – enyɔ
- 3 – etɛ
- 4 – ejwɛ
- 5 – enumɔ
- 6 – ekpaa
- 7 – kpawo
- 8 – kpaanyɔ
- 9 – nɛɛhu
- 10 – nyɔŋma
- 11 – nyɔŋma kɛ ekome
- 12 – nyɔŋma kɛ enyɔ
- 13 – nyɔŋma kɛ etɛ
- 14 – nyɔŋma kɛ ejwɛ
- 15 – nyɔŋma kɛ enumɔ
- 16 – nyɔŋma kɛ ekpaa
- 17 – nyɔŋma kɛ kpawo
- 18 – nyɔŋma kɛ kpaanyɔ
- 19 – nyɔŋma kɛ nɛɛhu
- 20 – nyɔŋmai enyɔ
- 30 – nyɔŋmai etɛ
- 40 – nyɔŋmai ejwɛ
- 50 – nyɔŋmai enumɔ
- 60 – nyɔŋmai ekpaa
- 70 – nyɔŋmai kpawo
- 80 – nyɔŋmai kpaanyɔ
- 90 – nyɔŋmai nɛɛhu
- 100 – oha
- 1 000 – akpe
- um milhão – ekome milio
- mil milhões – ekome bilio
- um bilião – ekome trilio
Regras de numeração do ga
Agora que teve uma visão geral dos números mais comuns, vamos passar para as regras para escrever as dezenas, os números compostos, e porque não as centenas, os milhares e além (se for possível).
- Os algarismos de zero até nove têm nomes específicos: ekobɛ [0], ekome [1], enyɔ [2], etɛ [3], ejwɛ [4], enumɔ [5], ekpaa [6], kpawo [7], kpaanyɔ [8] e nɛɛhu [9].
- As dezenas formam-se começando pela palavra para dez (singular: nyɔŋma; plural: nyɔŋmai), seguida pelo algarismo multiplicador separado por um espaço, com a exceção de dez mesmo: nyɔŋma [10], nyɔŋmai enyɔ [20], nyɔŋmai etɛ [30], nyɔŋmai ejwɛ [40], nyɔŋmai enumɔ [50], nyɔŋmai ekpaa [60], nyɔŋmai kpawo [70], nyɔŋmai kpaanyɔ [80] e nyɔŋmai nɛɛhu [90].
- Os números compostos formam-se começando pela dezena, logo a conjunção kɛ (com), e a unidade (exemplo: nyɔŋma kɛ etɛ [13], nyɔŋmai etɛ kɛ kpaanyɔ [38], nyɔŋmai kpawo kɛ ekpaa [76]).
- As centenas formam-se começando pela palavra para cem (singular: oha; plural: ohai), seguida pelo algarismo multiplicador separado por um espaço, com a exceção de cem mesmo: oha [100], ohai enyɔ [200], ohai etɛ [300], ohai ejwɛ [400], ohai enumɔ [500], ohai ekpaa [600], ohai kpawo [700], ohai kpaanyɔ [800] e ohai nɛɛhu [900].
- As centenas compostas formam-se usando a conjunção kɛ (com) entre a centena e a unidade, e entre a centena e a dezena (exemplo: oha kɛ kpaanyɔ [108], ohai enyɔ kɛ nyɔŋmai enumɔ [256]).
- Os milhares formam-se começando pela palavra para mil (singular: akpe; plural: akpei), seguida pelo algarismo multiplicador separado por um espaço, com a exceção de mil mesmo: akpe [1 000], akpei enyɔ [2 000], akpei etɛ [3 000], akpei ejwɛ [4 000], akpei enumɔ [5 000], akpei ekpaa [6 000], akpei kpawo [7 000], akpei kpaanyɔ [8 000] e akpei nɛɛhu [9 000].
- Os números grandes são milio ou akpei akpe (mil milhares) [milhão], bilio [mil milhões, 109] e trilio [bilião, 1012].
Escrever un número em palavras em ga
Passemos à aplicação prática das regras de numeração em ga. Consegue adivinhar como se escreve um número? Digite um número e tente formulá-lo na sua cabeça, ou porque não escrevê-lo num pedaço de papel, antes de exibir a resposta.
Livros
Modern Ga: An introduction to the Ga language
por Kasahorow, editora CreateSpace (2013)
[ Amazon.com, Kindle - Amazon.com]
Parlons ga : Langue et culture d’Accra (Ghana)
por Mary Esther Kropp Dakubu, editora L’Harmattan (2006)
[ Amazon.com]
Outras línguas suportadas
As outras línguas atualmente suportadas são muito numerosas para serem listadas aqui. Por favor selecione uma língua na lista completa das línguas suportadas.